«Η Τραγική ιστορία του Άμλετ, πρίγκηπα της Δανιμαρκίας» (Τhe tragic historie of Hamlet, Prince of Denmark) ή απλούστερα «Άμλετ» είναι ένα από τα γνωστότερα και δημοφιλέστερα θεατρικά έργα του William Shakespeare.
Στο βασίλειο της Ελσινόρης, ο νεαρός πρίγκηπας θέλει να εκδικηθεί τον θείο του Κλαύδιο και πλέον βασιλιά, καθώς τον θεωρεί υπεύθυνο για τη δολοφονία του πατέρα του, ενώ παράλληλα είναι φανερά δυσαρεστημένος με το γεγονός ότι ο Κλαύδιος παντρεύτηκε τη μητέρα του, Γερτρούδη. Η αποκάλυψη της δολοφονίας γίνεται στον Άμλετ από το φάντασμα του νεκρού πατέρα του και οδηγεί το νεαρό πρίγκηπα σε μια αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά η οποία γίνεται αισθητή από τον βασιλιά και τη μητέρα του καθώς και από τον Πολώνιο, σύμβουλο του βασιλιά. Ενώ η τρέλα αυτή του Άμλετ αποδίδεται αρχικά στον έρωτά του για την Οφηλία, κόρη του Πολώνιου, ο Άμλετ απορρίπτει την αγάπη της. Ο Άμλετ κυριεύεται από το μίσος για τον Κλαύδιο και σχεδιάζει τη δολοφονία του για να τον εκδικηθεί. Στο έργο παρουσιάζονται ιδιαίτερα παραστατικά οι χαρακτήρες, όπως το βασιλικό ζεύγος, ο Πολώνιος, η Οφηλία και ο αδερφός της ο Λαέρτης καθώς και οι φίλοι του Άμλετ, ο Οράτιος, ο Ρόζεν-γκρατς και ο Γγίλντεστερν. [1]
Η ιστορία είναι λίγο έως πολύ γνωστή, με πολλές αναφορές και αναλύσεις για το χαρακτήρα του Άμλετ, από κριτικούς, λογοτέχνες μέχρι και τον Φρόιντ. Ωστόσο, στο δράμα του Άμλετ υπάρχει ένα πρόσωπο που εμένα μου τραβά την προσοχή περισσότερο και από τον ίδιο τον πρωταγωνιστή… Πρόκειται για την Οφηλία, την κόρη του Πολώνιου, την όμορφη νέα που αγαπά τον Άμλετ.
Η Οφηλία περιγράφεται ως μια νέα με ξεχωριστή ομορφιά αν και δεν δίνεται στο έργο ακριβής περιγραφή της. H υπακοή και η υποταγή αποτελούν τις αρετές της, ενώ ο δυναμισμός και η ανεξαρτησία απουσιάζουν από το χαρακτήρα της. Η Οφηλία είναι η ιδανική για την εποχή της γυναίκα: εξαιρετικά όμορφη, υπάκουη χωρίς να φέρει αντιρρήσεις. Το όνομά της αποδίδει το ρόλο της: Οφηλία (αλλού Οφίλια ή Οφέλια, στα αγγλ. Ophelia) από την ελληνική λέξη ὄφελος που σημαίνει «ωφέλεια, βοήθεια, όφελος, πλεονέκτημα». Η Οφηλία, επομένως, βρίσκεται στο βασίλειο για να ωφελεί και να βοηθά τους άλλους. Η παρουσία της στο έργο είναι μετρημένη, τοποθετημένη με μαεστρία στις σκηνές για να προσφέρει στην πλοκή και στους χαρακτήρες: τη συντροφιά στον πρίγκηπα Άμλετ, μια πιθανή εξήγηση της παράλογης συμπεριφοράς του, ένα εργαλείο στο τέχνασμα του βασιλιά και του πατέρα της για να αποκαλύψουν την αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του Άμλετ. Και αυτή χωρίς αντίρρηση υπακούει πιστά…
Η απόρριψη από τον Άμλετ και η επακόλουθη -παρ’ότι κατά φριχτό λάθος- δολοφονία του πατέρα της από τον Άμλετ κλονίζουν ανεπανόρθωτα την ήδη εύθραυστη ψυχολογία της νεαρής Οφηλίας οδηγώντας την στην «τρέλα». Μια τρέλα που θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί κάποια ψυχολογική/ψυχιατρική διαταραχή απόρροια του τεράστιου ψυχικού σοκ που υπέστη και του αδύναμου χαρακτήρα της. Μία τρέλα που θα μπορούσε να αποδοθεί σε εμφάνιση συνδρόμου μετατραυματικού σοκ, κατά-θλιψη ή ακόμη και εκδήλωση κάποιας μορφής σχιζοφρένειας, καθώς δεν είναι καθόλου απίθανο το τεράστιο ψυχικό στρες που αντιμετώπισε να οδήγησε στην εκδήλωση κάποιας από αυτές τις διαταραχές.
Η τραγική κατάστασή της επισφραγίζεται από το τραγικό της τέλος: η Οφηλία βρίσκεται νεκρή σε ένα ρυάκι. Η ανακοίνωση του θανάτου της από την Βασίλισσα στον αδερφό της αναφέρει ότι η Οφηλία έπεσε καταλάθος στο ποτάμι, αφού έσπασε ένα κλαδί από την ιτιά στην οποία είχε ανέβει για να μαζέψει λουλούδια και αγριό-χορτα. Τα ρούχα της πότισαν νερό και τράβηξαν την Οφηλία στον πάτο από το βάρος τους. Άλλοι θα πουν πως αυτοκτόνησε… Η είδηση του θανάτου της γεμίζει το βασίλειο θλίψη, τον Λαέρτη θυμό και οδηγεί τον Άμλετ σε κάποιου είδους μεταμέ-λεια, καθώς συνειδητοποιεί ότι την αγαπούσε.[2]
Η Οφηλία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος του Σαιξπηρικού δράματος και το τραγικότερο πρόσωπο. Μια ηρωίδα που, ενώ δεν ενεργεί αυτόβουλα, παίζει καθοριστικό ρόλο στην πλοκή, στις αντιδράσεις, τα συναισθήματα και τις πράξεις των υπόλοιπων ηρώων και κυριότερα του Πολώνιου, του Λαέρτη και του Άμλετ. Είναι το πιο τραγικό πρόσωπο γιατί υποφέρει από καταστάσεις για τις οποίες δεν ευθύνεται άμεσα ή έμμεσα η ίδια ούτε μπορεί να τις καθορίσει, δεν προκαλεί την τύχη της ούτε κυριεύεται από αλαζονία ή οργή (όπως ο Άμλετ, ο Πολώνιος, ο Λαέρτης, η Γερτρούδη και ο Κλαύδιος). Το μόνο της «σφάλμα»: η υπέρμετρη αγάπη και αφοσίωση στους άλλους. Έτσι λοιπόν, η Οφηλία έρχεται αντιμέτωπη με τραγικές καταστάσεις χωρίς να φταίει άμεσα η ίδια γι’ αυτές κερδίζοντας στο τέλος την συμπόνια και την αγάπη όσων μαθαίνουν την ιστορία της…
Πηγές
[1] Άμλετ, William Shakespeare, μετάφραση: Βασίλη Ρώτα, γ’ έκδοση, Έκδόση λογοτεχνικής γωνιάς
Βλ. επίσης: Άμλετ, el.wikipedia.org
[2] Οφηλία (όνομα), el.wikipedia.org
βλ. επίσης: Άμλετ, William Shakespeare, μετάφραση: Βασίλη Ρώτα, γ’ έκδοση, Έκδόση λογοτεχνικής γωνιάς
βλ. επίσης: Post-traumatic stress disorder (PTSD) – Symptoms and causes, Mayo Clinic
βλ. επίσης: Σχιζοφρένεια – Ψυχώσεις, Σταυριανάκος Κυριάκος, www.stavrianakos.gr
Της Πέλης Γαλάνη
Metron Ariston 