Με αφορμή την Μεγάλη Εβδομάδα που κοντοζυγώνει και κατά συνέπεια -προφανώς- το Πάσχα, αποφάσισα να μιλήσω για το «Κατά Ιησούν Ευαγγέλιον» του Ζοζέ Σαραμάγκου.
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα:
Ο Ζοζέ Σαραμάγκου ήταν Πορτογάλος συγγραφέας -και όχι μόνο-, ο οποίος γεννήθηκε στις 16 Νοεμβρίου του 1922 και απεβίωσε στις 18 Ιουνίου του 2010. Ήταν επίσης άθεος, κάτι που έχει ιδιαίτερη σημασία στο συγκεκριμένο βιβλίο. Δεν φοίτησε σε κάποιο Πανεπιστήμιο και όπως έχει δηλώσει και ο ίδιος «δεν είχε καμία φιλοδοξία». Δημοσίευσε την πρώτη νουβέλα «Γη της Αμαρτίας» το 1947 σε ηλικία 24ων ετών. Έπειτα έκανε ένα «διάλειμμα» 20 ετών από την συγγραφή και εξέδωσε πάλι βιβλίο το 1966. Τέλος, βραβεύτηκε το 1998 με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Το «Κατά Ιησούν Ευαγγέλιον» δεν αποτελεί εξαίρεση στα τα βιβλία που δέχθηκαν λογοκρισία τόσο από την κυβέρνηση ,καθώς θεωρήθηκε πως είναι μια «επίθεση» στην Καθολική Εκκλησία, όσο και και από την ίδια την Καθολική Εκκλησία, αλλά ακόμη και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όπως και να ‘χει πρόκειται για ένα από τα πιο ξεχωριστά βιβλία που έχουν πέσει ποτέ στα χέρια μου και ανεξαιρέτως από το γεγονός αν αυτοαποκαλείστε θρήσκοι ή άθεοι αξίζει -κατ’ εμέ- να του δώσετε μια ευκαιρία.
Η γραφή:
Το πρώτο πράγμα που θα παρατηρήσει κάποιος όταν ανοίξει κάποιο βιβλίο του συγγραφέα είναι το γεγονός ότι είναι πυκνογραμμένο. Ο λόγος του είναι χειμαρρώδης, ενώ μάλιστα υπάρχει έλλειψη των σημείων στίξεως. Επίσης, δεν γίνεται καμιά παύση για διάλογο. Αντ’ αυτού υπάρχουν μακροσκελείς προτάσεις που πολλές φορές μπορεί να πιάνουν μια ολόκληρη σελίδα. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο αναγνώστης να δυσκολευτεί αρχικά με την ανάγνωση,στην πορεία όμως αφού θα έχει συνηθίσει τον ιδιαίτερο αυτόν τρόπο γραφής θα μπορέσει να το απολαύσει στο έπακρο.
Η υπόθεση:
Το βιβλίο πραγματεύεται αυτό ο ίδιος ο τίτλος προδίδει: πρόκειται για μια διήγησητης ζωής του Ιησού ακόμη και πριν από την γέννησή του. Το θέμα είναι γνωστό και έχει ειπωθεί με διάφορους τρόπους από βιβλία μέχρι ταινίες και τηλεοπτικές σειρές, ωστόσο, ο Σαραμάγκου πλάθει την ιστορία του από μια εντελώς διαφορετική οπτική γωνία. Δίνει στον Ιησού, όπως και στους υπόλοιπους χαρακτήρες του, ανθρώπινη υπόσταση. Ο αναγνώστης γνωρίζει έναν αλλιώτικο Ιησού που αναρωτιέται, ερωτεύεται και υποφέρει από τύψεις. Επίσης, ο τρόπος που παρουσιάζεται η θρησκεία βρίθει από καυστικότητα και ειρωνεία και ίσως -τολμώ να προσθέσω- ρεαλιστικότητα. Σίγουρα υπάρχουν σημεία στο βιβλίο τα οποία πιθανότατα να είναι κουραστικά, αλλά ο αναγνώστης δικαιώνεται σε άλλα πιο δυνατά σημεία της υπόθεσης, οι συζητήσεις μεταξύ Θεού, Διαβόλου και Ιησού είναι ιδιαίτερα συναρπαστικές και ενδιαφέρουσες.
Γίνεται λοιπόν λόγος για ένα βιβλίο βαθιά φιλοσοφικό και αντιδογματικό το οποίο προσφέρει στον αναγνώστη άπλετη τροφή για σκέψη. Ας επαναλάβω πως λίγη σημασία έχει αν είσαι έντονα θρησκευόμενος ή άθεος, καθώς είναι από τα βιβλία που χρειάζεται να διαβαστούν για το ανατρεπτικό τους περιεχόμενο. Κάποιος σκληροπυρηνικός χριστιανός ενδεχομένως να διαφωνήσει σε διάφορα σημεία, να εκνευριστεί και ίσως ακόμη και να προσβληθεί καθώς το «Κατά Ιησούν Ευαγγέλιον» δεν ακολουθεί τα χνάρια της παραδοσιακής ιστορίας που όλοι έχουμε διδαχθεί κατά καιρούς στο σχολείο. Αν, ωστόσο, ο αναγνώστης αποδεχθεί με ανοιχτό μυαλό την ιδιαιτερότητα του βιβλίου, σίγουρα θα βρει πολλές ενδιαφέρουσες απόψεις περί θρησκείας που θα τριβελίζουν το μυαλό του για πολύ καιρό αφότου το έχει τελειώσει…
της Magdalen
Metron Ariston 